Network
GALURA -Alfred North Whitehead, salasaurang ahli pikir bangsa Inggris, dina bukuna “Science and the Modern World” (1967: 190) ngungkabkeun, yen agama teh dina dasarna mah nyaeta: “The expression of one type of fundamental experience of mankind”, salahsahiji wangun ungkaban dasar pangalaman manusia, cenah.
Pangaruh jiwa agama dina mangsa kiwari dianggap kurang mere kakuatan keur ngagerakkeun kahirupan manusa. Beda deui jeung jaman samemehna. Nurutkeun anggapan Whitehead, aya dua alasan poko anu nyababkeunana.
Kahiji, ayana stagnasi anu kaalaman dina kahirupan kaagamaan. Hal ieu, misilna bae ku lahirna konsep konservatismeu jeung absolutismeu agama. Padahal, ceuk Whitehead satuluyna, jiwa konservatismeu jeung absolutismeu agama geus dianggap tinggaleun. Teu sajalan reujeung konsep manusa moderen.
Baca Juga: Sastrawan Ajip Rosidi (1938 – 2020): Antara Masyitoh, Jante Arkidam, jeung Bagus Rangin
Dogma-dogma agama kudu dirumuskeun kalawan ngaliwatan aspek-aspek intelektual agama, lain bae ngan saukur make ngungkaban-ngungkaban rasa hate. Sabab, rasa hate mah mindeng salah dina ngungkabkeun fenomena-fenomena alam. Teu rasional.
Ku kituna, dina hal ieu konsep agama perelu make pamarekan (approach) teologi sistematis, salaku dasar ayana intelektualismeu. Sedengkeun, alesan nu kadua, nya eta henteu sajalanna antara ambahan “gambaran” Allah jeung gambaran manusa moderen.
Sacara tradisional, Pangeran digambarkeun “raja absolut”, anu sagala parentahna kudu dilaksanakeun. Tanpa reserve. Dina gambaran ieu ka-Mahakawasa-an Pangeran mindeng diangkat kalawan mutlak.
Padahal, dina gambaran manusa moderen mah Pangeran teh digambarkeun salaku substansi anu nyebarkeun kakuatan asih, cinta, anu mere lolongkrang kana kabebasan manusa keur manggul tanggung jawab moral jeung pribadina.
Baca Juga: Sompral, Suaban Ngandung Gambaran Kasombongan, Kudu Disinglar, Matak Cilaka
Pangeran dina konsep tradisional, numutkeun Whitehead, mangrupa Sang Khalik anu sipatna transenden. Maha sampurna, tetep, teu robah. Dina hal ieu, kalan-kalan Pangeran dianggap salaku substansi, pribadi anu teu ngandung rasa asih. Sabab, sagala titah jeung parentah-Na mutlak kudu dijalankeun ku manusa. Di deiu manusa teu bisa adu-tawar. Mutlak “iya”-na.
