Teologi Proses Whitehead: Antara Iman jeung Rasio

Gambaran Pangeran saperti kitu sabenerna mah papalingpang reujeung aspirasi manusa moderen, anu ngabogaan harga kabebasan jeung niley pribadi manusa. Supaya gambaran ieu tetep pengkuh aya dina manusa moderen, urang perelu ngarumuskeun konsep Pangeran anu sabenerna.

Alternatif keur ngarumuskeun konsep Kapangeranan tanya deui iwal ti ngajukeun hiji pamadegan anu disebut Panenteismeu. Istilah ieu dikaluarkeun ku Ch. Hartshorne, salah saurang murid Whitehead anu ngamekarkeun Teologi Proses.

Nurutkeun panenteismeu, sakabeh nu aya dina konsep Pangeran, saperti nu geus disebutkeun, ngandung dua aspek. Nya eta, aspek awali (primordial) jeung akhir (consequent).

Dina aspek primordial, Pangeran mangrupa wujud konseptual dina sakabeh kakayaan potensialitas absolut, hiji panataan sagala kamungkinan bentuk perwujudan konkrit (ingresion) “obyek-obyek abadi” dina proses konkresi “satuan-satuan aktual”.

Salaku perwujudan konseptual, Pangeran dina aspek primordial, ku Whitehead di-kategori-keun salaku, “free, complete, primordial, eternal”, tapi “actally, deficient, and unconscious”.

Baca Juga: Kampung Mahmud Bihari jeung Kiwari, Imah Panggung geus Langka

Sri gambaran Pangeran dina aspek “consequent” diwujudkeun ku sipat “determinant, incomplete, consequents, everlasting, fully actual, and conscious”. Dina aspek ieu, sacara teoritis teu bisa dipisahkeun, sabab mangrupa hiji “ideal opposites”.

Konsep panenteismeu diajukeun, sabab keur ngawujudkeun hiji pamikiran teologis keur ngungkulan sababaraha kalemahan nu aya dina konsep panenteismeu, anu teu cukup ngabedakeun konsep Pangeran jeung alam dunya, atawa konsep monoteisme anu ngabedakeun teuing antara Pangeran jeung manusa.

Sabab, Pangeran, numutkeun paham panenteismeu, henteu “di luar” atawa “di gigir”-eun dunya, tur henteu aya “satacan” dunya dijadikeun, tapi “berkoleratif” sarta aya babarengan jeung alam dunya.

Dina paham ieu Pangeran teu bisa dipiharti salaku “Anu sama sakali lain”, tapi salaku “The great companion-the fellowsufferer who unsderstand” (batur nu hade, batur saperjoangan anu ngarti).