Pamali Nanggap Kesenian nu Medar lalakon Budaya Cariu di Sukadana Kabupaten Ciamis

- 9 Januari 2024, 14:00 WIB
Kampung Ciparay, Desa Ciparigi, Kecamatan Sukadana, Kabupaten Ciamis, salasahiji wewengkon budaya cariu nu pantrang nanggap wayang.
Kampung Ciparay, Desa Ciparigi, Kecamatan Sukadana, Kabupaten Ciamis, salasahiji wewengkon budaya cariu nu pantrang nanggap wayang. /Nanang S/galura.co.id

 

GALURA.CO.ID -Di Kecamatan Sukadana Kabupaten Ciamis aya  wilayah urut Desa Cariu nu kiwari kampung-kampungna dikatiludesakeun. Di lembur urut Desa Cariu pantrang nanggap kesenian nu aya lalakonna.

 Ari pantranganana mah nanggap wayang golek di lembur Ca­riu, Sukarasa, Cikancah, Salegok jeung Kampung Ci­pa­ray teh. Jaman Pajajaran ieu lima lembur tadina wilayah Ca­riu nu ceuk jaman ayeuna mah wilayah Desa Cariu. Ngan kiwari lembur-lemburna di­bagikeun ka tilu desa di Keca­matan Sukadana Kabupaten Ciamis.

Kampung Cariu asup ka De­sa Sukadana, Sukarasa ka Desa Salakaria, Cikancah ka Desa Bunter, Salegok jeung Ciparay ka Desa Ciparigi. Na­jan misah desa saenyana lima lembur masih kabeungkeut tina wewengkon budaya nu sarua. Ukur administrasi pa­marentahan nu beda teh, lantaran sumebar di tilu desa.

Baca Juga: Cimanuk Kuring, Walungan nu Ngabagjakeun

“Leres di Ciparay pantrang nanggap wayang golek,” ceuk Agus nonoman urang Kam­pung Ciparay, Desa Ciparigi. Di­percaya mun aya nu nanggap wayang golek, bakal keuna musibah. Agus nyebutkeun ieu teh geus kabuktian, tepi ka warga tepi ka danget ieu taya nu wanian mun hajat nanggap wayang golek.

Kitu deui di lembur urut Desa Cariu –urang sebut wae bu­daya Cariu,  di Salegok, Ci­kan­cah, Cariu, jeung di Suka­rasa. Tapi mun urang lembur wewengkon budaya Cariu pindah daerah sejen di luar  bu­daya Cariu, moal nanaon nang­gap wayang golek oge, moal aya matakna teu kawas nanggap wayang golek di wewengkon budaya Cariu.

Ceuk Iwang  Rusniawan Adit­ya, nonoman Desa Suka­da­na nu neuleuman sejarah jeung budaya di Kecamatan Sukadana, dumasar kana legenda, sasakala di wilayah bu­daya Cariu teu meunang nanggap wayang golek teh aya pa­talina jeung Pra­bu Sirnaraja, raja di Ra­jadesa, nu kungsi mo­ro di Gunung Cariu.

Prabu Sirnaraja

Prabu Sirnaraja teh seuwu Sri Baduga Maharaja, ngaran aslina mah Guru Gantangan, bi­angna ngaranna Dewi Na­wangsih. Ku sabab leungeun ka­tuhuna kengkong, Guru Gan­tangan ngalalana. Anjog ka wewengkon Rancah. Ku Da­lem Rancah dititah tatapa di Hulu Cirancah. Sanggeus 12 bulan tatapa, leungeunna henteu kengkong deui.

Baca Juga: Tarzan Bengkulu ti Ciparay Kabupaten Bandung di Leuweung Dibaturan Welasan Anjing

Waktu keur tapa di Hulu Cirancah, Guru Gantangan ngimpi didatangan ku bajing bodas. Eta bajing bodas teh sababaraha kali metot leungeun katuhuna. Barang lillir leungeun katuhuna geus henteu kengkong deui. Guru Gan­tangan kawin ka siwi Dalem Rancah. Memehna, siwi Da­lem Rancah teh gering sarta diubaran ku Guru Gantangan.

Teu lila sanggeus Guru Gan­tangan jatukrami (kawin), datang 4 utusan Sri Baduga Maharaja seja  neangan Guru Gan­tangan. Atuh puguh wae Dalem Rancah bungaheun pisan, minantuna seuweu Sri Ba­duga. Waktu Dalem Rancah rek nyerenkeun daerah kaka­wasaanana ka Guru Gan­tangan, Guru Gantangan no­lak kalayan alesan hayang ne­angan daerah anyar.

Dibarengan ku opat urang utusan Sri Baduga Maharaja, Guru Gantangan meunang da­erah di Samida nu ayeuna ka­bawah ka Desa Sirnajaya Ke­camatan Rajadesa, Kabu­pa­ten Ciamis. Di Samida saenyana dumuk Danuwarsih, ngan sa­terusna sabada nyerenkeun Sa­mida ka Guru Gantungan, pindah ka Gunung Marapi teu jauh ti Samida.

Utusan Sri Baduga Maha­raja sanggeus sawatara lila ma­turan Guru Gantangan, mulang ka Pajajaran seja be­beja ka Sri Baduga Maharaja. Teu lila utusan Sri Baduga Maharaja teh balik deui, bari mawa barang pamahanan Sri Baduga Maharaja. Guru Gan­tangan ku  Sri Baduga dibere gelar Prabu Sirnaraja.

Baca Juga: Ramat Lancah Gedena ukur Sapersarebu milimeter, Kakuatanna Leuwih ti Waja

Daerah kakawasaan Raja­desa harita ngawengku budaya Cariu. Hiji mangsa, Prabu Sirnaraja moro kidang di Gu­nung Cariu nu aya di wilayah Desa Cariu. Anu ngaranna moro tangtu wae henteu sapoe dua poe. Pikeun ngahibur Prabu Sirnaraja, cenah, dipintonkeun kasenian. Ngan henteu nanggap wayang.

Naha? Dina carita wayang Mahabrata aya tokoh nu nga­ranna Resi Dorna, leungeunna kengkong alatanana kungsi disiksa ku urut sobatna pedah waktu ditepungan Resi Dorna narah narima. Mun urang Cariu nanggap wayang heg ngamaenkeun Resi Dorna bisi nyigeung Prabu Sirnaraja, lantaran leungeu katuhu Prabu Sirnaraja kungsi kengkong. 

Ngan lamun disalusur deui, dipatalikeun jeung mun­culna wayang nu lahir jaman Walisongo kurang keuna mun sasakala di budaya Cariu teu meunang nanggap wayang dipatalikeun jeung Prabu Sir­na­raja. Jaman Prabu Sirna­raja tacan aya pagelaran wayang, komo wayang golek mah, di ta­tar Sunda, wayang golek ka­rek dipiwanoh taun 1900-an.

Carta wayang samemeh Walisongo oge saenyana geus dipiwanoh, bareng jeung da­tangna agama Budha jeung Hindu ti India. Ngan apan wa­yang versi India jeung versi urang mah aya nu beda. Upa­mana wae Resi Dorna dina versi India mah leungeunna henteu kengkong, jeung ka­rakterna oge hade, teu kawas Resi Dorna versi Walisongo.

Baca Juga: Cupu Manik Astagina Radar dina Pawayangan

Pantrang nanggap wayang

Tina kituna kasang tukang di wilayah budaya Cariu ka­wasna pantrang nanggap wa­yang lain pedah bisi Prabu Sir­naraha kasigeng. Caritana kieu: sabada meunang kidang ti Gunung Cariu, Prabu Sir­naraja jeung rombonganana reureuh di Pasir Pantun nu ayeuna asup ka Kampung Sa­legok, Desa Ciparigi.

Di Pasir Pantun ngahaja di­jieun pasanggrahan keur  Prabu Sirnaraja. Bari nungguan daging kidang asak, Pra­bu Sirnaraja dihibur ku page­la­ran  pantun  sarta juru pantunna Eyang Wijayakusumah nu dijulukan Aki Pantun. Pan­tun sakumaha ceuk naskah Siksa Kandang Karesian geus aya ti jaman Pajajaran.

Aki Pantun mantunna dina batu nu ayeuna disebut Batu Kacapi. Waktu keur pagelaran pantun, kajadian musibah alam, korbanna rea, kaasup Aki Pantun, tilar, sarta dima­kamkeun di ponclot Pasir Pan­tun. Ari Prabu Sirnaraja mah salamet. Memeh mulang ka Ra­jadesa, Prabu Sirnaraja kedal ucap nu tepi ka kiwari dijadikeun pantrangan.

Pantrangan nu tepi ka danget ieu dicekel pageuh ku ma­sarakat nu dumuk di wila­yah budaya Cariu teh: teu meunang ngadahar daging kidang jeung teu meunang magelar­keun kasenian nu ngala­lakon atawa nu medar carita. Ka­se­ni­an nu aya lalakonna teh, salian ti pantun, di antarana wayang golek, jeung sandiwara.

Pantrangan-pantrangan tadi teh ceuk Prabu Sirnaraja cara ciri urang. Lila ti lila cara ciri urang disingget jadi Cariu sarta dijadikeun ngaran tempat. Ku sabab beh dieu kasenian nu midangkeun lalakon nu pang­polerna mah wayang, ka­asup wayang golek, nya di ka­wasan  bu­daya Cariu aya pan­trangan nanggap wayang golek.***

Editor: Nanang Supriatna


Tags

Artikel Pilihan

Terkait

Terkini

Terpopuler

Kabar Daerah