Network
GALURA -Sawatara sumber nyebutkeun Kawali jadi puseur Karajaan Sunda Galuh ti mimiti jaman Prabu Ajiguna Linggawisesa (1333-1340 M). Asalna puseur dayeuhna teh Pakuan (Bogor).
Puseur Karajaan Sunda Galuh nu tadina di Pakuan dipindahkeun ka Kawali (Ciamis). Karangkamulyan henteu dijadikeun deui puseur karajaan.
Kawali dina jamanna kaasup wewengkon strategis lantaran pernahna di tengah-tengah segi tilu antara Gulunggung – Saunggalah (Kuningan) – Galuh (Karangkamulyan). Nu matak puseur Karajaan Sunda Galuh ti Pakuan dipindahkeun ka Kawali.
Baca Juga: Kawali, Puseur Karajaan Galuh Embaran ti Prasasti Kawali I jeung ti Carita Parahyangan
Tina kituna, ti mimiti abad ka-14, Kawali teu bisa dipisahkeun jeung Galuh oge jeung Sunda, lantaran tepi ka taun 1475, Galuh jeung Sunda ngahiji.
Tilu raja Sunda-Galuh, Rakeyan Gendang nu gelarna gelar Brajawisesa (989-1012 Masehi), Prabu Langlangbumi atawa Sang Mokténg Kerta (1065 - 1155), Mahaprabu Darmakusuma atawa Sang Mokténg Winduraja (1157 - 1175), dimakamkeun di Winduraja, Kecamatan Kawali.
Sabada Prabu Niskala Wastukanacana (1371-1475 M) tilar, Karajaan Galuh jeung Karajaan Sunda jadi karajaan mandiri. Karajaan direcah lantaran Prabu Niskala Wastukancana mibanda seuweu dua ti dua prameswari.
Ku seuweu Prabu Ningrat Kancana, ku Sri Baduga Maharaja, Karajaan Galuh jeung Karajaan Sunda dihijikeun deui, ngan puseur karajaanaana dipindahkeun ka Pakuan, ka puseur Karajaan Sunda.
Naon sababna dipindahkeun, ceuk sakaol, Sri Baduga Maharaja teh hayang leuwih ngamajukeun maritim. Pakuan Pajajaran deukeut ka palabuan Sunda Kalapa.
Sunda Kalapa salahsahiji palabuan nu badag jeung penting di Pulo Jawa. Ari Kawali jauh ka palabuhan. Palabuhan nu kawilang deukeut jeung Kawali, palabuan di Cirebon henteu kawas palabuan Sunda Kalapa.
Hanjakalna, nu ngaganti Sri Baduga, Surawisesa, teu sanggupeun mertahankeun Sunda Kalapa nu ahirna direbut ku Cirebon.
Dina mangsa pamarentahanana, Surawisesa mindeng perang. Karajaan bawahan Pajajaran rea nu baruntak kaasup Kawali.
Baca Juga: Batu Kalde Tempat Disumarekeunana Prabu Linggawisesa, Pamingpin nu Kacida Mikanyaahna ka Rahayat
Pangna karajaan wilayah Pajajaran loba nu baruntak lantaran nganggap Surawisesa teu bogeun hak pikeun neruskeun tahta karajaan.
Anu boga hak jadi raja mah Sunten Jaya nu dina carita pantun Mundinglaya Dikusumah dicaritakeun nyulik pipamajikaneun Mundinglaya.
Ku sabab Kawali teu jadi deui puseur karajaan, kakuatan militerna kurang pisan. Atuh Cirebon bisa ngarebut wilayah Kuningan, Talaga jeung Rajagaluh.
Kawali ahirna jadi wilayah Cirebon. Pikeun nyalametkeun titinggal Karajaan Galuh, rea patilasan dirobah sajarahna, jadi aya patalina jeung Cirebon.***
